رادیوفرکانسی، کنترل درد در ناحیه صورت (اعصاب تریژمینال)

دکتر ناصر عسگری :

بلوک و نورولیز گانگلیون گاسرین و شاخه های  عصب تریژمینال در درد های صورت به منظور تخفیف یا درمان کامل استفاده میشود. دردهای صورت میتواند اشکال مختلف و همینطور علل متفاوتی داشته باشند. درد مزمن رشته عصبی یا نورالژی عصب سه قلو ( تریژمینال نورالژی) یکی از علل دردهای مزمن صورت بوده که بسیار آزاردهنده میباشد. این درد به صورت درد تیر کشنده ، ناگهانی ، خنجری و گذرا بروز میکند. علل دیگر درد صورت ، سردرد کلاستر ، درد های مقاوم اطراف چشم و بیماری زونا (نورالژی پس از هرپس) هستند که با این روش قابل کنترل خواهند بود. بلوک این گانگلیون عصبی از طریق وارد کردن یک سوزن از پوست صورت به داخل و به سمت قاعده جمجمه و زیر دید دستگاه تصویربرداری فلوروسکوپی انجام میگیرد. پس از بلوک درد بیمار بلافاصله بهبود یافته و در صورت بازگشت درد از روش نورولیز با رادیوفرکانس استفاده میگردد.

اگر کنجکاو شده اید در ادامه مطلب با ما همراه باشید. 

 یک درد نوروپاتیک شدید و حمله ای ، یکطرفه ، ، با کیفیت خنجری و کوتاه مدت ( چند ثانیه) در مسیر عصب سه قلوی صورت نمایانگر نورالژی تریژمینال است. درد میتواند خودبه خود بروز کرده یا در اثر تحریک نقاط حساس در صورت یا دهان ایجاد شود. نورالژی میتواند اولیه و بدون علت خاص و یا ثانویه و با علل متعدد مانند توده فشارنده روی عصب ، التهاب  و مالتیپل اسکلروزیس ظهور کند. با پیشرفت سیر بیماری احتمال بروز یک درد زمینه ای مداوم و حملات سوار شده بر آن وجود دارد.  درد معمولا در مسیر یکی از شاخه های اوفتالمیک ، ماگزیلاری و یا ماندیبولار که سه شاخه اصلی این عصب هستند بروز میکند. از نظر آناتومیک ، گانگلیون گاسرین (Gasserian Ganglion)  که مرکز اصلی انتقال پیامهای عصبی تریژمینال است در داخل جمجمه نزدیک راس استخوان پتروس  درست روی سوراخ بیضی (Oval Foramen) و درون حفره مکل (Meckel’s Cave) قرار دارد. سه شاخه تریژمینال پس از خروج از این گانگلیون وارد صورت شده و عصب دهی حسی صورت و زبان و همینطور حرکتی عضلات ماستر یا ماضغه را که در جویدن دخالت دارند را فراهم میکنند

یکی از راههای درمانی مداخله گرایانه  این بیماری استفاده از رادیوفرکانس به منظور نورولیز گانگلیون گاسرین میباشد. این روش درمانی در اتاق عمل و تحت هدایت فلوروسکوپی بدون بیهوشی و  بدون ایجاد شکاف و تنها با بیحسی موضعی و به صورت سرپایی انجام میگیرد. ابتدا بایستی بلوک عصبی این گانگلیون با استفاده از لوکال انستتیک به منظور تایید تشخیص صورت بگیرد و پس از آن نورولیز قابل انجام خواهد بود.

در این روش در حالیکه بیمار در پوزیشن خوابیده به پشت قرار دارد 2 تا 3 سانتی متری  پوست گوشه لب سمت مبتلا بی حس شده و سوزن مخصوص رادیو فرکانس ، تحت هدایت فلوروسکوپ از پوست وارد سوراخ بیضی در قاعده جمجمه گردیده و پس از تایید محل با استفاده از ماده حاجب رادیولوژیک ، تست تحریک عصب با استفاده از همان سوزن متصل به دستگاه رادیوفرکانس انجام میشود. به طوریکه با تحریک حسی رشته های عصبی در مناطق مختلف گانگلیون گاسرین ، احساس پارستزی و گزگز یا درد در صورت بیمار ایجاد میشود که میتوان با تحریک رشته های مربوط به هر کدام از شاخه های سه گانه محل آن را یافته و سپس مورد نورولیز قرار داد. به عنوان مثال چنانچه بیماری درد نورالژیک را در فک تحتانی خود داشته باشد و در حین تحریک عصبی ، بیمار احساس پارستزی در ناحیه فک تحتانی خود بکند نشانگر این است که  نوک سوزن در کنار رشته های عصبی مربوط به شاخه ماندیبولار قرار گرفته و میتوان با اعمال رادیو فرکانس در همان محل تخریب عصبی را انجام داد

روش نورولیز گانگلیون گاسرین به علت دقت و ایمنی و همینطور عوارض بسیار کم ، بر روشهای  دیگر نورولیز مانند نورولیز دارویی ارجح میباشد. این روش سرپایی بوده و نیاز به بستری شدن ندارد و بیمار پس از چند ساعت تحت نظر بودن قابل ترخیص خواهد بود. از نظر Efficacy و درجه موفقیت آمیز بودن ، این روش نسبت به روشهای نورولیز دارویی با فنول و کمپرسیون گانگلیون با بالون موثر تربوده ،  میزان ایجاد بیدردی در آن بیشتر و میزان برگشت درد کمتر است.

ویدیوی عملیاتی این روش را می توانید اینجا مشاهده کنید

رادیوفرکانسی- بخش اول: کلیات درمان های عصبی

رادیوفرکانسی- بخش دوم: درمان سردرد